მცენარეთა და სოკოების გამოყენება თუშ-ფშავ-ხევსურეთში
Abstract
აბსტრაქტი
ეს შრომა აღწერს მცენარეების ტრადიციულ გამოყენებას თუშ-ფშავ-ხევსურეთში. ჩვენი ჰიპოთეზით: (1) მცენარეების ცოდნა მეტია ზღვის დონიდან მაღლა მდებარე, შედარებით უფრო იზოლირებულ სოფლებში და (2) ბაღ-ბოსტნებს უფრო დაბლა მდებარე სოფლებში აშენებენ. საველე სამუშაოები ჩატარდა ხევსურეთში, ფშავსა და თუშეთში, სადაც ნახევრად სტრუქტურირებული კითხვარებით გამოიკითხა 74 მონაწილე. ამ კვლევისას ჩაიწერა 317 სახეობის მცენარის, რომლებიც 203 გვარსა და 80 ოჯახს ეკუთვნის, გამოყენება. ამათგან, 197 სახეობა ტყეში გროვდებოდა, 73 ბოსტანში მოყავდათ, ხოლო 47 ტყიდანაც მოჰქონდათ და ბაღ-ბოსტნებშიც ჰქონდათ. მცენარეთა და მათი გამოყენების ორდინაციული სივრცეები მნიშვნელოვნად აიხსნებოდა სოფლის სიმაღლით ზღვის დონიდან და ამ სოფლის იდენტობით. ასაკი და სქესი არ ხსნიდა მნიშვნელოვნად მონაწილეთა განლაგებას ამ ორდინაციებში. ჩანაწერთა რიცხვი უმაღლესი იყო მცენარეების საკვებად და სამკურნალოდ გამოყენების კატეგორიებში, სადაც ასევე მაღალი იყო მონაწილეთა კონსენსუსი. მერქნიან მცენარეებს ახასიათებდა შედარებით მაღალი გამოყენების მრავალფეროვნება (UD), ბაღისა და ბოსტნის მცენარეები კი მაღალი გამოყენების სიდიდით (UV) გამოირჩეოდნენ. ჩვენ მიერ აღწერილი მცენარეთა სახეობები და მათი გამოყენება აშკარა კავშირშია უფრო ფართო ევრაზიულ კულტურულ კომპლექსთან. მაგრამ, ჩვენ მიერ ჩაწერილი სახეობების რაოდენობა გაცილებით აღემატება საქართველოს გარეთ ხმელთაშუაზღვის რეგიონსა ან უფრო ფართოდ ევრაზიაში დოკუმენტირებული სახეობების სიებს. ტრადიციული ბაღ-ბოსტნები საქართველოს სოციო-ეკოლოგიურ მეხსიერებას ემსახურება.
საქართველოს კავკასიაში გამოყენებული მცენარეების დიდ მრავალფეროვნებას შეუძლია სასურსათო უსაფრთხოების რეზერვუარის როლი შეასრულოს, თუმცა კლიმატის ცვლილება უკვე ემუქრება როგორც ბუნებრივ ფლორისტულ მრავალფეროვნებას, ისე ბაღ-ბოსტნის კულტურულ მცენარეებს არა მარტო საქართველოში, არამედ მთელს კონტინენტზე.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
All articles are copyrighted by the first author and are published online by license from the first author. Articles are intended for free public distribution and discussion without charge. Accuracy of the content is the responsibility of the authors.